Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar
YARGITAY
4. Ceza Dairesi 2010/22648 E.N , 2010/18773 K.N.
İlgili Kavramlar
KISA SÜRELİ HAPİS CEZASINA SEÇENEK YAPTIRIMLAR
MUHAFAZA GÖREVİNİ KÖTÜYE KULLANMA
Özet
MAHKEME TARAFINDAN SEÇENEK YAPTIRIMLARDAN HANGİSİNİN UYGULANACAĞI, TCK'NIN 50. MADDESİNİN İLK FIKRASINDA BELİRTİLEN KRİTERLER DİKKATE ALINARAK SAPTANABİLİR. YASADA BELİRTİLMEYEN BİR YAPTIRIMIN, SEÇENEK YAPTIRIM OLARAK TERCİH EDİLMESİ OLANAĞI BULUNMAMAKTADIR. KISA SÜRELİ HAPİS CEZASI YERİNE UYGULANMASI ÖNGÖRÜLEN SEÇENEK YAPTIRIMININ, ANILAN YASA'NIN 50/1-F MADDESİNDE SÖZÜ EDİLEN; "MAHKUM OLUNAN CEZANIN YARISINDAN BİR KATINA KADAR SÜREYLE VE GÖNÜLLÜ OLMAK KOŞULUYLA KAMUYA YARARLI BİR İŞTE ÇALIŞTIRILMA" SEÇENEK YAPTIRIMI KAPSAMINDA DÜŞÜNÜLMESİ OLANAKLI BULUNSA DAHİ, BU SEÇENEK YAPTIRIMA İNFAZI KISITLAMAYACAK ŞEKİLDE, ÇALIŞTIRILACAK FAALİYET ALANI BELİRTİLMEKSİZİN SOYUT OLARAK "...SÜREYLE KAMUYA YARARLI BİR İŞTE ÇALIŞTIRILMASINA" BİÇİMİNDE VE GÖNÜLLÜLÜK ESASINA UYULARAK HÜKMEDİLMELİDİR.
İçtihat Metni
Muhafaza görevini kötüye kullanma suçundan sanık Fatma'nın 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 289/1, 62/2, 52/2. maddeleri gereğince 2 ay 15 gün hapis 80 Türk Lirası adli para cezası ile cezalandırılmasına, aynı Kanun'un 50/3. maddesi uyarınca sanığa verilen kısa süreli hapis cezasının, aynı Kanun'un 50/1-d maddesi uyarınca 25 adet çam fidanı dikme seçenek yaptırımına çevrilmesine dair (Kale Sulh Ceza Mahkemesi)'nin 12.01.2010 tarihli ve 2009/165 esas, 2010/2 sayılı kararının Adalet Bakanlığı'nca 29.06.2010 gün ve 43412 sayılı yazı ile yasa yararına bozulmasının istenmesi üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 22.07.2010 gün ve 169919 sayılı tebliğnamesiyle dava dosyası Daireye gönderilmekle incelendi:
Tebliğnamede "Dosya kapsamına göre, 5237 sayılı Kanun'un 50/1. maddesinde kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar sınırlı olarak sayılmış olup, bunlar arasında fidan dikme yaptırımının bulunmadığı gibi, fidan dikme mükellefiyetinin para sarfı ile yerine getirilebilecek maddi bir edim ihtiva ettiği, hakim ceza ve mükellefiyet tayininde takdir yetkisine haiz ise de, bu takdirini kanundaki ilkeler çerçevesinde kullanmak durumunda olduğu gözetilmeden, işlenen suçla ilgisi olmayan ve hükümlünün ıslahı amacına hizmet etmeyen fidan dikme seçenek yaptırımına hükmedilmesinde isabet görülmemiştir." denilmektedir.
Gereği görüşüldü;
5237 sayılı Türk Ceza Yasası'nın 50/1. maddesinde kısa süreli hapis cezalarının çevrilebileceği seçenek yaptırımlar sınırlı bir şekilde belirtilmiştir:
"Madde 50 - (1) Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre;
a) Adli para cezasına,
b) Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine,
c) En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmeye,
d) Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya,
e) Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda; mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar sü-reyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,
f) Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya, çevrilebilir."
Yasa koyucu, kişi özgürlüğünü kısıtlayıcı nitelikteki hapis cezasının aynen çektirilmesinin sakıncaları nedeniyle, kısa süreli hapis cezası yerine, Ceza Hukuku'nun suçla mücadeleye yönelik özel ve genel önleme amaçlarını gözeterek, ıslah edici başka seçenek yaptırımların uygulanmasına olanak sağlamıştır.
Seçenek yaptırımlardan hangisinin uygulanacağı mahkeme tarafından, 50. maddenin ilk fıkrasında belirtilen kriterler dikkate alınarak saptanacağı gibi, yasada belirtilmeyen bir yaptırımın seçenek yaptırım olarak tercih edilmesi olanağı da bulunmamaktadır. Mahkeme tarafından kısa süreli hapis cezası yerine uygulanması öngörülen yaptırımının, 50/1-f maddesinde sözü edilen; "Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılma" seçenek yaptırımı kapsamında düşünülmesi olanaklı bulunsa dahi, bu seçenek yaptırıma da infazı kısıtlamayacak şekilde ve çalıştırılacak faaliyet alanı belirtilmeksizin, soyut olarak "...süreyle kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına" biçiminde ve gönüllülük esasına uyularak hükmedilmesi gerekeceği gözetilmeden, "hapis cezasının 25 adet çam fidanı dikme seçenek yaptırımına çevrilmesine" karar verilmesi yasaya aykırı görüldüğünden; 5271 sayılı CYY'nin 309/4-d maddesi uyarınca; Kale Sulh Ceza Mahkemesi'nin 12.01.2010 tarihli ve 2009/165 esas, 2010/2 sayılı kararının YASA YARARINA BOZULMASINA, bozulan karardaki öbür hususların aynen bırakılmasına, bozma kararı doğrultusunda ve yasada öngörülen gönüllülük ilkesi de gözetilerek yasaya uygun seçenek yaptırımın hükmedilmesi amacıyla yeniden yargılama yapılmak üzere müteakip işlemlerin mahkemesince yerine getirilmesine, 10.11.2010 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.