Trafik Kazalarından Doğan Maddi ve Madevi Tazminat Davası
Tazminat davaları yasal dayanağını Borçlar Kanunun haksız fiili düzenleyen 49. Maddesinden alır; “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür”
Hüküm uyarınca bir kişi kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille bir başkasını zarara uğratırsa zarar tazmini ile yükümlüdür. Tazmin yükümlülüğü hukukumuzda tazminat davaları ile ileri sürülmektedir.
Trafik kazası sonucu ölüm meydana gelmesi halinde uğranılan zararlar özellikle şunlardır:
1. Cenaze giderleri.
2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.
Trafik kazası sonucu bedensel bir zarar meydana gelmişse bu zararlar özellikle şunlardır:
1. Tedavi giderleri.
2. Kazanç kaybı.
3. Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
4. Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.
Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm halinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.
Kişi kaza sonucu yaralanmışsa kaza sebebi ile yaşadığı korkunun, üzüntünün, endişenin de tazmini manevi tazminat olarak talep edilebilir.
Kaza sonucu kişinin ölümü halinde yasal mirasçıları, onun vefatı ile maddi ve manevi zarar gören yakınları annesi, babası, eşi, çocukları, kardeşleri, nişanlısı ve bakım ve desteği altındaki kişiler maddi ve zararlarının tazmini için dava açma hakkına sahiptirler.
Mağdurun kaza sonucu ölmediği ama bitkisel hayata girdiği ya da akıl sağlığını kaybettiği durumlarda kişinin zararlarının tazmini için kişinin kanuni temsilcileri tarafından dava açılabilir.
Trafik kazalarından kaynaklanan maddi ve manevi zararların tazmini için dava açmak için yasada öngörülen süre mağdurun uğradığı zararı ve failini öğrendiği tarihten itibaren 2 yıldır
Kaza sonucu dava açarak zararlarının giderilmesini isteyecek kişiler bu iki yıllık süre içinde dava açmak zorundadır. Her halükarda ise kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl geçtikten sonra dava açma hakkı zaman aşımına uğrar.
Trafik kazası ile sonuçlanan eylem aynı zamanda ceza kanunlarına göre suç teşkil ediyorsa ve bu suç için ceza kanunlarında daha uzun bir zaman aşımı süresi öngörülmüş ise tazminat davası açma süresinde eza kanunlarında düzenlenmiş olan zaman aşımı süresi uygulanır.
Tazminat davaları; dava konusu olan zararı doğuran olaya (trafik kazasına) sebep olan kişi ya da kişilere karşı açılır. Birden çok kişi birlikte bir zarara sebebiyet verdikleri veya aynı zarardan çeşitli sebeplerden dolayı sorumlu oldukları takdirde, haklarında müteselsil sorumluluğa ilişkin hükümler uygulanır.
Motorlu taşıtlar s sicilinde kayıtlı araç maliki, kazaya karışan sürücüden farklı ise araç malikine karşı da dava açılmalıdır. Burada araç malikinin yasadan doğan kusursuz sorunluluğu söz konusudur.
Kazaya karışan aracın trafik sigortası olarak bilinen Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası’nı yapan şirkete kaşı dava açılabilir.
İLGİLİ KANUN HÜKÜMLERİ:
TÜRK BORÇLAR KANUNU
MADDE 72 - Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her halde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.
Haksız fiil dolayısıyla zarar gören bakımından bir borç doğmuşsa zarar gören, haksız fiilden doğan tazminat istemi zamanaşımına uğramış olsa bile, her zaman bu borcu ifadan kaçınabilir.
TÜRK CEZA KANUNU
MADDE 66 - (1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;
d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda on beş yıl,
e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,
Geçmesiyle düşer.
(2) Fiili işlediği sırada on iki yaşını doldurmuş olup da on beş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; on beş yaşını doldurmuş olup da on sekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer.
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU
A.1.Sigortanın Konusu
Bu sigorta, şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacılığı kapsamında seyahat eden yolcuları, sürücüleri ve yardımcılarını, taşımacılık hizmetinin başlangıcından bitimine kadar geçen seyahat süresi içinde, duraklamalar da dahil olmak üzere, maruz kalacakları her türlü kazaların neticelerine karşı aşağıdaki şartlar çerçevesinde teminat altına alır.
Poliçede kayıtlı taşımacının, 10/07/2003 tarih ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununa istinaden verilen taşımacı yetki belgesine sahip olması; yolcu taşımacılığının zorunlu haller hariç, bu kanun hükümleri çerçevesinde yapılması ve taşımanın yapıldığı aracın poliçede kayıtlı olması zorunludur”
* Trafik kazasında, çocuklarını kaybeden anne/baba, sigorta şirketinden destekten yoksunluk maddi tazminatı talebinde bulunabilir mi?
-Anne ve baba destekten yoksunluk maddi tazminatı talebinde bulunabilir.
* Resmi nikahı olmayan eş, eşinin trafik kazasında vefatı nedeniyle, sigorta şirketinden destekten yoksunluk maddi tazminatı alabilir mi?
-Vefat edenin nikahsız eşi olduğunu ispatlaması şartıyla evet alabilir .
* Trafik kazalarında, sigorta şirketlerinin sorumluluğu ne kadardır ?
-Kazanın meydana geldiği tarihte yürürlükte olan tarifede belirtilen Miktara kadar sorumludur. Tarifede belirtilen miktarlar üst sınır olup, tazminat miktarı yapılacak aktüer hesabında tespit edilecek tutar kadar ve her halükarda poliçe limiti ile sınırlı olarak sorumludur.
* Tek taraflı ve de kusurlu sürücünün yaptığı kazada vefat eden sürücünün mirasçıları aracın Trafik sigortasından tazminat talebinde bulunabilir mi?
-Daha önceleri bulunamıyorlardı. Ancak son yıllarda değişen Yargıtay kararları uyarınca sigorta şirketleri sorumlu tutulmakta ve davalarda tazminat ödemeleri yönünde kararlar verilmektedir
* Çift taraflı kazada, %100 kusurlu olan araç sürücüsü ölmüş ise bu sürücünün mirasçıları aracın Trafik sigortasından tazminat talebinde bulunabilirler mi?
-Evet talepte bulunulabilir. Ancak Sigorta şirketleri Mahkemece karar verildikten sonra ödeme yapmaktadırlar.
* Sigorta şirketleri ödeme yaptıktan sonra hangi hallerde 3. kişilere ödedikleri tazminatı aracın sahibinden geri alırlar?
-Aracı kullanan alkollü ve kaza münhasıran alkolün etkisinde meydana gelmiş ise,
aracı kullanan ehliyetsiz ya da yeterli ehliyete sahip değil ise,
kaza esnasında ehliyeti geri alınmış ise,
istiab haddi aşılmış ise,
kasıtlı olarak kazaya neden olunmuş ise
sigorta şirketi, malike rücu edebilir. .
* Ceza davasında şikayetten vazgeçmek, hukuk davasında tazminat haklarından feragat anlamına gelir mi?
-Tazminat haklarından feragat anlamına gelmesi için, ceza yargılamasında, ayrıca ve açıkça tazminat haklarından da feragat edildiği hususunun belirtilmiş olunması gerekir.
* Zorunlu trafik sigortası bulunmayan veya kazadan sonra kaçan/tespit edilemeyen kusurlu aracın neden olduğu ölümlü yada yaralamalı kazalarda mirasçılar, mağdurlar tazminat alabilirler mi?
-Bu gibi hallerde GÜVENCE HESABI trafik sigorta poliçesi limitleri dahilinde mağdurlara ödeme yapmaktadır.
* Yabancı plakalı araçların Türkiye de neden olduğu kazalarda vefat eden kişinin mirasçıları tazminatlarını kimden alır?
-Kazaya neden olan yabancı plakalı aracın uluslararası geçerliliği olan “yeşil kart” sigortası var ise, Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu, ilgili sigortacıya izafeten yasal sorumlu olmaktadır
* Çalınan veya gasp edilmiş motorlu bir aracın kazaya neden olması durumunda oluşan maddi ve bedeni zararlar ne şekilde karşılanmaktadır?
– Çalınan veya gaspedilen araçların sebep oldukları ve Karayolları Trafik Kanununa göre işletenin sorumlu olmadığı zararlar, aracın çalındığını veya gaspedildiğini bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülecek talepler ile çalan ve gaspeden kişilerin talepleri Trafik Sigortası kapsamında değerlendirilmemektedir. Bu zararda; a) İşletenin sorumluluğu varsa (ihmal, anahtarı üzerinde unutma gibi nedenlerle araç çalındıysa), işleten kusurludur; dolayısıyla trafik poliçesi zararı öder, ancak işletene rücu eder. b) İşletenin sorumluluğu yoksa, sadece kişiye gelen bedeni zararlar garanti fonundan karşılanır, maddi zararlar ise karşılanmaz.
* Sürücüsü bulunduğum araçla, kendi kusurumla kaza yaptım. Trafik poliçem bulunmamaktadır. Zararımı Garanti Sigortası Hesabı’ndan talep edebilir miyim?
– Karayolu Trafik Kanunu ve Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı Yönetmeliği’nin 14/b maddesi uyarınca kazaya neden olan aracın işleten ve sürücüsü tarafından ileri sürülecek zararlar Hesaptan karşılanmamaktadır.
* İflas eden sigorta şirketlerine açılan tazminat davalarında tazminat garanti hesabından alınabilmektedir. Peki, davadan kaynaklanan masraflar ve yasal faizler için ne yapılması gerekmektedir.
– 23.9.2006 Tarih ve 26298 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasını yapan sigortacının malî bünye zafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal edilmesi ya da iflası halinde, sigortacının ödemekle yükümlü olduğu tazminat tutarları ve maddi zararlara ek olarak bu tazminat ve zararlara ilişkin yasal ölçülerde ödenmiş veya hüküm altına alınmış faiz ve yargılama giderleri de Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı tarafından ödenebilecektir. Diğer bir ifade ile kazaya neden olan motorlu aracın trafik poliçesini yapan sigorta şirketinin iflası halinde, Garanti Sigortası Hesabı tarafından daha önce sadece maddi ve bedeni zararlara ilişkin anapara ödemesi yapılmaktayken, yönetmelik değişikliği ile birlikte faiz ve yargılama giderleri de karşılanmaya başlanmıştır.
* Bir yayaya çarparak yaralanmasına neden olan araç sürücüsünün, kaza zaptı tutulmadan yaralıyı hastaneye kaldırması durumunda, oluşan bedeni zararlar trafik sigortası kapsamında karşılanabilir mi?
– Trafik sigortasından tazminat talebinde bulunabilmek için olay yerine gelen yetkililerce Kaza Tespit Tutanağının düzenlenmesi gerekmektedir. Kaza tespit tutanağı bulunmaması durumunda, trafik kazası sonucu oluşan zararlar sigorta şirketleri tarafından karşılanmamaktadır. Kaza sonrasında yaralının acil olarak sağlık kurumuna ulaştırılmasının gerekmesi halinde, araç sürücüsünün yaralıyı başka bir araç ile sağlık kurumuna götürmesi veya başka araç bulunmaması nedeniyle kendi aracı ile götürmek zorunda kalması halinde, sağlık kurumunda bulunan emniyet yetkililerine başvurularak tutanak düzenletilmesi gerekmektedir. Bunun da mümkün olmaması durumunda, şahitler ile bir karakola başvurularak olaya ilişkin tutanak düzenletilmelidir.
* Sigorta şirketinin tarafıma ödemek istediği tazminat bedeli gerçek hasarımı karşılamıyor ve sigorta şirketi ödenen tazminatı kabul ettiğime ilişkin belge imzalatmak istiyor. Ne yapmalıyım?
– Tazminat tutarının miktarına ilişkin sigorta şirketi ile aranızdaki anlaşmazlığın çözümü için yetkili mercii mahkemelerdir. Tazminatın şirket ile aranızda tartışmaya neden olmayan kısmını alır ve ibranameye “tarafınıza ödenen tazminat tutarının talebinizi tam olarak karşılamadığını, ödenen bu tutar fazlası üzerinden haklarınızın saklı kaldığını” ifade eden şerh koyabilir ve aradaki meblağ için mahkemeye başvurabilirsiniz.